Serwis Ekologiczny

(„Dziennik Polski” – Dodatek „Bądź Zdrów” z dnia 2 sierpnia 2007)

Mówimy: kraina mlekiem i miodem płynąca, miodowy miesiąc…
Starożytni Egipcjanie wierzyli, że pierwsza pszczoła wyfrunęła z rogów świętego byka Apisa, stąd zresztą pochodzi jej łacińska nazwa – Apis mellifica. Papirus, odczytany przez niemieckiego egiptologa Jerzego Ebersa, a liczący ponad 3500 lat, podaje, że Egipcjanie stosowali miód do leczenia ran i hodowali te żądlące owady w wielkich glinianych dzbanach. W mitologii hinduskiej bóg Wisznu przedstawiany jest pod postacią błękitnej pszczoły; jedzenie miodu zaleca Koran, bowiem jest nie tylko smacznym i zdrowym pokarmem, ale również lekiem na wiele chorób, także król Salomon radził: „Jedz synu miód, bo jest dobry i przedłuży dni twego żywota”. Entuzjastycznym zwolennikiem miodu był ponadto Hipokrates – ojciec medycyny – uważając go nawet za eliksir życia…
Takie przykłady można mnożyć w nieskończoność, pszczoły i miód towarzyszą przecież człowiekowi od zarania dziejów. Kto pierwszy zakosztował słodyczy, podbierając miód dzikim pszczołom gnieżdżącym się w dziuplach drzew, nie wiadomo. Faktem jest jednak, że także dziś miód ma swoich zaprzysięgłych zwolenników. Jednym z nich był zmarły kilka miesięcy temu zielarz, franciszkanin Ojciec Grzegorz Sroka z Rychwałdu.

- Miód to skarb nie do końca jeszcze odkryty. Wiemy, że jest bogatym źródłem wielu mikroelementów i przeróżnych substancji organicznych, zwłaszcza w połączeniu z pyłkiem pszczelim i propolisem. Obecność tych substancji w organizmie ludzkim jest niezbędna, a ich rola nie została jeszcze do końca wyjaśniona przez współczesną biochemię. Niemniej jednak badania nad ich dobroczynnym działaniem wciąż trwają i na obecnym etapie sugeruje się, że uczestniczą jako biokatalizatory w różnych reakcjach chemicznych przebiegających w ustroju człowieka. Nasi przodkowie stosowali miód m.in. w chorobach serca, w chorobach układu oddechowego i pokarmowego. Ich wiedza wynikała z wielowiekowych doświadczeń i przekazów. Dzisiaj potrafimy lecznicze właściwości miodu wytłumaczyć w sposób naukowy. Miód zwiększa siłę skurczu i wydolność mięśnia sercowego oraz rozszerza naczynia wieńcowe i obwodowe, przez co łagodzi dolegliwości wieńcowe i obniża nadciśnienie tętnicze. Na efekt obniżenia ciśnienia tętniczego wpływają również moczopędne właściwości miodu. Niektórzy autorzy podają, że działa także przeciwaryt-micznie. Należy wspomnieć, że miód wpływa na układ sercowo-naczyniowy pośrednio, wykazując właściwości uspokajające, antyoksydacyjne – uważany jest za „wymiatacza” wolnych rodników – oraz kardioprotekcyjne, czyli ułatwiające prawidłową pracę serca, za co, jak się przypuszcza, odpowiada zawarta w miodzie acetylocholina, sole mineralne i witaminy. Działanie miodu można wzmocnić poprzez dodatek wyciągów ziołowych. Zioła najczęściej dodawane do miodu, stosowane w schorzeniach układu krążenia i systemu nerwowego, to głóg i melisa. Miód z melisą, jako środek łagodnie uspokajający, ułatwiający zasypianie, polecany jest do ciągłego stosowania w zespołach nerwicowych. Miód z dodatkiem głogu i melisy mogą spożywać chorzy z niewydolnością krążenia, chorobą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, chorzy z miażdżycą, skarżący się na kołatania serca, niepokój. Miód polecany jest także osobom, które intensywnie pracują intelektualnie, ponieważ na skutek swoich unikalnych własności odżywczych poprawia czynności ośrodkowego układu nerwowego i korzystnie wpływa na rozwój psychiczny i umysłowy, zwłaszcza dzieci oraz osób starszych.

- Podobno miód pomaga także w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy?

- To prawda, w przypadku wrzodów żołądka i dwunastnicy zaobserwowano dobre efekty lecznicze stosowania miodu. Miód rozpuszczamy w ciepłej wodzie lub w naprze ziołowym. Tak przyrządzony napój pijemy małymi łyczkami na godzinę przed posiłkiem. Stymuluje to pracę gruczołów śluzowych żołądka i w efekcie zwiększa warstwę ochronną śluzu. Należy podkreślić, że picie małymi łykami roztworu miodu nie prowokuje żołądka do zwiększonego wydzielania kwasu solnego. Jeśli chcemy leczyć niedokwa-śność, to wówczas całą szklankę roztworu miodu wypijamy tuż przed jedzeniem. W ogóle miód działa korzystnie na wszystkie odcinki przewodu pokarmowego, wykazuje duże znaczenie np. w przypadku chorób jelit. Rozpuszczone w wodzie 2 – 4 łyżeczki miodu pobudzają wydzielanie soków trawiennych w jelicie cienkim i wzmagają pe-rystaltykę tego jelita. Korzystne efekty obserwuje się w leczeniu miodem stanów zapalnych jelita grubego, szczególnie wówczas, gdy łączy się miód z pyłkiem pszczelim i propolisem.

-Kiedy byłam dzieckiem i złapałam przeziębienie, babcia podawała mi gorące mleko z miodem…

- I miała rację, chociaż lepsze efekty w tym przypadku osiąga się rozpuszczając miód w wodzie lub naparze ziół, takich jak owoc kopru włoskiego lub korzeń prawoślazu. Bardzo dobre rezultaty osiąga się także stosując inhalacje z miodem, należy tylko pamiętać, aby temperatura wody nie była wyższa niż 45 st. C. Zarówno w leczeniu, jak i w profilaktyce chorób układu oddechowego miód stosowany jest niemal tradycyjnie. Obserwowano działanie przeciwdrobnoustrojowe miodu na najczęstsze patogeny chorób zakaźnych układu oddechowego – zarówno na bakterie gram ujemne, gram dodatnie, jak i grzyby drożdżakowe. Uważa się, że działanie przeciwbakteryjne miodu uwarunkowane jest obecnością olejków eterycznych, a przede wszystkim nadtlenku wodoru, który szczególnie łatwo powstaje w roztworach wodnych miodu. Efekty lecznicze zauważa się prawie we wszystkich chorobach układu oddechowego, zarówno jego górnych partii – czyli w zapaleniu gardła, nosogardzieli, migdałków, krtani, zapaleniu zatok, jak i dolnych partii – w zapaleniu oskrzeli i płuc. Pozytywny efekt terapeutyczny uwarunkowany jest tym, że miód poza działaniem przeciwdrobnoustrojowym, wykazuje także działanie wykrztuśne, rozluźnia wydzielinę oskrzelową oraz działa przeciwzapalnie na drogi | oddechowe. Stałe używanie miodu zapobiega rozwojowi pylicy płuc u osób na nią narażonych, korzystnie działa zwłaszcza połączenie miodu z pyłkiem pszczelim.

- Pyłek pszczeli i propolis, to obok miodu dwa najbardziej znane produkty z ula.

- Pyłek ma wyjątkowo bogaty skład chemiczny, co warunkuje jego bardzo szerokie działanie biologiczne i zastosowanie w różnych schorzeniach. A połączenie pyłku pszczelego i miodu wzmacnia efekt terapeutyczny. Trudno wymieniać wszystkie schorzenia, w jakich stosowanie pyłku daje poprawę zdrowia. Pyłek ma zastosowanie m.in. w leczeniu chorób zapalnych, zwyrodnieniowych i zastoinowych wątroby. Korzystnie działa w uszkodzeniach toksycznych i pourazowych tego organu, normalizuje przemianę białek i lipidów, działa odtruwające. Z pyłkiem pszczelim powinni zaprzyjaźnić się mężczyźni, bowiem z powodzeniem stosowany jest w terapii stanów zapalnych oraz łagodnego przerostu gruczołu krokowego.
Dobroczynne działanie na gruczoł krokowy spowodowane jest hamowaniem syntezy prostaglandyn, co niesie za sobą efekt przeciwzapalny i przeciwobrzękowy. W terapii chorób prostaty nie bez znaczenia jest antybiotyczne działanie pyłku oraz wpływ na zwiększenie odporności organizmu na infekcje. Duże znaczenie wykazuje pyłe w leczeniu stanów zapalnych jelita grubego, a zwłaszcza w jego wrzodziejącym zapaleniu; połączenie pyłku i propolisu działa korzystnie w przypadku wrzodów żołądka i dwunastnicy. Pyłek pobudza rozwój saprofitycznej flory jelitowej, dlatego stosowany jest także jako środek pomocniczy przy przewlekłej antybiotykoterapii. Ponadto badania wykazują przeciwmiażdżycowe właściwości pyłku: podczas stosowania preparatów pyłkowych u chorych obserwowano normalizację poziomu lipidów w surowicy krwi oraz ścianie naczyń tętniczych, zauważono działanie przeciwkrzepliwe i stwierdzono pobudzające działanie na ośrodkowy układ nerwowy, co ma istotne znaczenie szczególnie w geriatrii. W wyniku przeprowadzonych badań klinicznych półączenia pyłku pszczelego, miodu i propolisu, wysunięto wniosek, że wspólnie te substancje wykazują dobroczynne działanie w łagodzeniu stanów po niedokrwieniu mózgu, objawiające się zaburzeniami pamięci oraz spowalniają tzw. sklerozę.

- Jeśli pyłek pszczeli zwiększa dporność organizmu na infekcje, to z pewnością znajduje też zastosowanie w chorobach układu oddechowego?

- U osób stosujących pyłek profilaktycznie stwierdza się mniejszą zapadalność na zakażenią górnych dróg oddechowych, a także szybsze ustępowanie takich dolegliwości, jak katar, kaszel, ból gardła i chrypka. Ale pyłek pomaga jeszcze w innych chorobach, m.in. w chorobach układu nerwowego i chorobach psychicznych, w schorzeniach kobiecych, a także w chorobach krwi. Jeśli chodzi o choroby układu nerwowego i choroby psychiczne, to zaobserwowano, że stosowanie pyłku wraz z lekami antydepresyjnymi pozwala zmniejszyć dawki tych ostatnich. Ponadto pyłek zmniejszał działanie uboczne przyjmowanych leków i chronił przed uzależnieniem od nich. A jeśli mówimy o uzależnieniach, to dawanie pyłku powoduje skrócenie okresu głodu alkoholego aż ponaddwukrotnie, co ma istotne znaczenie w leczeniu choroby alkoholowej. U kobiet pyłek wraz z propolisem i miodem znalazł zastosowanie w niwelowaniu zaburzeń klimakteryjnych, takich jak uderzenia gorąca, nerwowość, depresja. Przypuszcza się, że za takie pozytywne efekty terapeutyczne odpowiedzialne są naturalne substancje roślinne zawarte w pyłku, które mają dzialanie podobne do żeńskich hormonów płciowych – estrogenów – oraz substancje wykazując wyrażne działanie anaboliczne.
Warto dodać, że pyłek pszczeli mogą bezpiecznie stosować także kobiety w ciąży, gdyż nie powoduje on żadnych zaburzeń w wewnątrzmacicznym rozwoju dziecka. Przeciwnie, ze względu na bogactwo ważnych życiowo składników m.in. witamin i minerałów, jest cennym uzupełnieniem diety ciężarnych i matek karmiących, dlatego wielu lekarzy zalecą przyjmowanie pyłku podczas tych okresów życia.
Dodajmy jeszcze, że pyłek polecany jest w niedokrwistości zwłaszcza z powodu niedoboru żelaza, oraz wtórnej niedokrwistości w chorobach reumatycznych. Ponieważ pyłek wraz z miodem jest dobrym środkiem anabolicznym, może też być polecany osobom wyniszczonym długotcwałą chorobą i sportowcom.

- Jednak najsilniejsze działanie wykazuje propolis, czyli kit pszczeli.

- Propolis ma udowodn działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Stosuje się go pod postacią alkoholowego ekstraktu. Jest to środek używany od wielu tysięcy lat, konserwowano nim np. mumie w starożytnym Egipcie, które dotrwały nienaruszone przez bakterie i grzyby do naszych czasów. Propolis składa się z kilkuset związków chemicznych, zmieniających się w zależności od otoczenia, w którym żyją pszczoły. Może to być powodem alergii u części chorych. Jeśli więc w czasie stosowania propolisu pojawi się wysypka, świąd, zaczerwienienie skóry, łzawienie, należy rozważyć, czy nie jest to reakcja alergiczna.
Nadwrażliwość może być tym większa, im w większym stężeniu propolis występuje w preparacie; za stosunkowo bezpieczny uważa się roztwór 2-procentowy. Propolis działa korzystnie w stanach zapalnych gardła, oskrzeli i tchawicy, astmie oskrzelowej i zapaleniu płuc. Przypuszcza się, że efekt terapeutyczny spowodowany jest przez przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne i uszczelniające naczynią krwionośne działanie propolisu. Nie bez znaczenia jest też to, że propolis działa immunostymulująco i przyspiesza gojenie zranień tkanek miękkich i błony śluzowej. Kit pszczeli stosujemy również w stanach zapalnych i w chorobie wrzodowej żołądka. Dobre efekty osiąga się w stanach zapalnych jelita cienkiego i grubego oraz w guzkach krwawniczych – w tym przypadku w postaci czopków. Z powodzeniem stosuje się propolis praktycznie we wszystkich schorzeniach jamy ustnej, w stanach zapalnych zębów i przyzębia, w stanach po resekcji, bowiem przyspiesza gojenie rany. W badaniach eksperymentalnych zaobserwowano, że wyciąg z propolisu zwiększał kurczliwość mięśnia sercowego, przyspieszał czynność serca i jego objętość wyrzutową oraz obniżał ciśnienie tętnicze krwi. Antyagregacyjne, tzn. hamujące zlepianie krwinek działanie propolisu odgrywa znaczenie w profilaktyce zawału serca i zakrzepów naczyniowych, np. w mózgu lub w naczyniach żylnych nóg. Kit pszczeli uważany jest również za „wymiatacza” wolnych rodników, które są odpowiedzialne m.in. za rozwój miażdżycy.

- Wiele się mówi o stosowaniu propolisu w schorzeniach skóry…