Utrata bioróżnorodności zagrożeniem dla zdrowia

Ilustracja do artykulu

Wyniki nowych badań brytyjsko-amerykańskich pokazują, że utrata bioróżnorodności, w tym ssaków i dobroczynnych bakterii, stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka. Badania zaprezentowane w czasopiśmie Nature podkreślają istotne powiązania między ochroną przyrody a chorobami. Utrata gatunków w ekosystemach powoduje rozwój patogenów, organizmów wywołujących choroby. Aby obniżyć prawdopodobieństwo pojawiających się w konsekwencji chorób zakaźnych, które przechodzą z dzikiej przyrody na inwentarz żywy i ludzi, autorzy wzywają do lepszego monitoringu obszarów, na których występuje duża liczba udomowionych zwierząt.

Naukowcy odkryli, że flora, fauna i drobnoustroje najbardziej zagrożone wyginięciem wraz z utratą bioróżnorodności to często te, które stanowią bufor przed przenoszeniem chorób zakaźnych. Te, które pozostaną najczęściej są gatunkami intensyfikującymi przenoszenie chorób zakaźnych, takich jak wirus Zachodniego Nilu, choroba odkleszczowa z Lyme czy hantawirus.

„Znamy konkretne przypadki, w których utrata bioróżnorodności powoduje wzrost zachorowalności” – mówi Felicia Keesing, ekolog z Bard College w Nowym Jorku, USA. „Niemniej dowiedzieliśmy się, że schemat jest znacznie szerszy – utrata bioróżnorodności powoduje zazwyczaj wzrost przenoszenia patogenów wśród szerokiego wachlarza systemów chorób zakaźnych.”

Schemat sprawdza się w przypadku rozmaitych typów patogenów, a mianowicie wirusów, bakterii i grzybów oraz wielu typów gospodarzy, niezależnie czy są to ludzie, zwierzęta czy rośliny – podkreśla. „Kiedy testy kliniczne leku pokazują, że się sprawdza, testy się kończą i lek zostaje udostępniony” – mówi profesor Keesing. „W podobny sposób ochronne oddziaływanie bioróżnorodności wystarczająco wyraźnie wskazuje, że musimy teraz wprowadzić strategie jej ochrony.”

Richard Ostfeld z Instytutu Cary Badań nad Ekosystemami w USA wyjaśnia, że w przypadku choroby z Lyme „silne buforujące gatunki takie jak opos giną wraz z fragmentaryzacją lasów, podczas gdy myszaki mają się świetnie. Powodują one wzrost liczby wektorów kleszczy jelenich i patogenu, który wywołuje chorobę z Lyme”. Jednakże przyznaje, że jak dotychczas naukowcy nie byli w stanie wyjaśnić, dlaczego większość najbardziej odpornych gatunków – „takich, które pozostają, kiedy bioróżnorodność ulega utracie” – to te, które również wzmacniają patogeny.

Ustalenie zmiennych biorących udział w pojawianiu się chorób zakaźnych jest trudne, lecz niezbędne – zdaniem Andrew Dobsona z Uniwersytetu Princeton w USA. Bioróżnorodność jest istotnym czynnikiem, ale nie mniej ważnym są zmiany w zagospodarowaniu terenu oraz wzrost i zachowanie populacji ludzkiej – zauważa.

„Kiedy zmniejsza się różnorodność biologiczna i zwiększa się kontakt z ludźmi, powstaje doskonały przepis na wybuch epidemii choroby zakaźnej” – wyjaśnia profesor Dobson.

Zdaniem naukowców skrupulatny monitoring terenów, na których hodowane są duże ilości udomowionych zwierząt lub ryb jest konieczny, aby powstrzymać przechodzenie chorób zakaźnych z dzikiej przyrody na inwentarz żywy i ludzi.

Odnosząc się do badań, Sam Scheiner z Narodowej Fundacji Nauki (NSF) powiedział: „Globalne zmiany zachodzą coraz szybciej, przynosząc mnóstwo niezamierzonych skutków. Ten artykuł wskazuje na zagrożenia związane z globalnymi zmianami, pokazując że wymieranie gatunków może prowadzić do wzrostu zachorowalności wśród ludzi, zwierząt i roślin”.

Globalna bioróżnorodność zmniejsza się w bezprecedensowym tempie od lat 50. XX w. Obecne tempo wymierania jest wyższe od 100 do 1.000 razy od tego w minionych epokach. Eksperci oczekują, że w ciągu kolejnych 50 lat tempo to wzrośnie co najmniej 1.000-krotnie. Powiększająca się populacja ludzka może zintensyfikować kontakt z nowymi patogenami poprzez rozmaite działania, np. wyrąb na potrzeby rolnictwa czy polowanie na dziką zwierzynę.

Wkład w badania wnieśli naukowcy z Londyńskiego Towarzystwa Zoologicznego w Wlk. Brytanii, Harvard Medical School w USA, Uniwersytetu Północnej Karoliny w Chapel Hill, Uniwersytetu Stanowego w Oregonie, Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii, Uniwersytetu Florydy, Uniwersytetu Cornella, Wildlife Trust oraz Virginia Tech.

Więcej informacji:

Nature:
http://www.nature.com/nature/index.html

Instytut Cary Badań nad Ekosystemami:
http://www.ecostudies.org/

Źródło: Utrata bioróżnorodności zagrożeniem dla zdrowia