Przeznaczanie produktu spożywczego na cele paszowe
Obecnie w prawie – w ramach Europejskiego Zielonego Ładu oraz polityki Gospodarki o Obiegu Zamkniętym – coraz większy nacisk kładzie się na maksymalne wykorzystanie produktów i surowców, a co za tym idzie, ograniczanie strat i marnowania. Dotyczy to również przeznaczenia niesprzedanej, niepełnowartościowej żywności lub jej odpadów na cele paszowe. Jak wskazuje Komisja Europejska w zawiadomieniu Komisji „Wytyczne w sprawie stosowania jako paszy żywności, która nie jest już przeznaczona do spożycia przez ludzi” (dalej jako: Wytyczne) stosowanie żywności jako paszy pozwala uniknąć kompostowania tych materiałów, przekształcania ich w biogaz lub utylizacji przez spalanie lub składowanie.
W praktyce – nie tylko w Polsce – przeznaczanie wielu produktów spożywczych na pasze natrafiało na spore utrudnienia. Dlatego też w nowelizacji dyrektywy ramowej w sprawie odpadów z 2018 r. przewidziano duże ułatwienie dla takiego zabiegu. Jak każda dyrektywa, tak również ta nowelizacja, musiała zostać wdrożona do polskiego prawa. Odpowiednie przepisy wchodzą w życie od 1.01.2022 r., co zachęca do bliższego nakreślenia, z jakimi regulacjami mamy do czynienia oraz jak w nowym stanie prawnym można przeznaczać różne kategorie żywności na cele paszowe.
1. Kiedy kończy się żywność, a zaczyna pasza?
Zgodnie z art. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.01.2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (dalej jako: rozporządzenie 178/2002) „żywność” „oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewa” – przy czym ten sam przepis wskazuje następnie, że do żywności nie zalicza się pasz. To samo rozporządzenie definiuje pasze jako „substancje lub produkty, w tym dodatki, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do karmienia zwierząt” (art. 3 pkt 4). Zatem albo dany produkt jest żywnością (jest przeznaczony do spożycia przez człowieka) albo jest paszą (jest przeznaczony do spożycia przez zwierzę). Nie w każdym systemie prawa takie rozróżnienie jest oczywiste. Przykładowo zgodnie z amerykańskim US Code mianem żywności określa się m.in. artykuły przeznaczone do użycia jako żywność lub napój przez ludzi albo inne zwierzęta (articles used for food or drink for man or other animals).
Prawo wyróżnia kilka rodzajów pasz: m.in. materiały paszowe, dodatki paszowe czy premiksy. W kontekście przeznaczania żywności na cele paszowe największe znaczenie będzie tutaj miał najbardziej powszechny rodzaj pasz, czyli materiały paszowe. Rozporządzenie z 13.07.2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE (dalej jako: rozporządzenie 767/2009) definiuje je jako
„produkty pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, których zasadniczym celem jest zaspokajanie potrzeb żywieniowych zwierząt, w stanie naturalnym, świeże lub konserwowane, oraz produkty pozyskane z ich przetwórstwa przemysłowego, a także substancje organiczne i nieorganiczne zawierające dodatki paszowe lub ich niezawierające, przeznaczone do doustnego karmienia zwierząt jako takie albo po przetworzeniu, albo stosowane do przygotowywania mieszanek paszowych lub jako nośniki w premiksach” (art. 3 ust. 2 lit. g).
Jeśli dany podmiot zdecyduje się na przekwalifikowanie żywności na paszę, to musi pamiętać, że takie przekształcenie może odbyć się tylko raz. Bowiem produkt, który raz „wypadnie” z łańcucha spożywczego, nie powinien do niego wrócić, co podkreśla Komisja Europejska w swoich Wytycznych – decyzja o tym jest nieodwracalna (pkt 1.3).
W tym miejscu pojawia się pytanie, czy dokonując takiego przekształcenia, żywność – zanim stanie się paszą (materiałem paszowym) – będzie musiała podlegać jakimś innym obowiązkom niż tym dotyczącym pasz. Unijne oraz polskie prawo żywnościowe oraz paszowe nie reguluje szczegółowo tej kwestii. Mogą mieć tu natomiast zastosowanie regulacje prawa odpadowego czy produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego – w zależności od tego, z jakim rodzajem żywności mamy do czynienia (pochodzenia zwierzęcego bądź niezwierzęcego). O czym zatem powinien pamiętać podmiot przekształcający?
2. Przypadek produktów spożywczych pochodzenia niezwierzęcego
3. Przypadek produktów spożywczych pochodzenia niezwierzęcego
4. Podsumowanie
Dalsza część komentarza autorstwa Patryka Kalinowskiego ukazała się w systemie LEX wydawnictwa Wolters Kluwer. Subskrybenci usługi mogą się z nim zapoznać TUTAJ.
Artykuł Przeznaczanie produktu spożywczego na cele paszowe pochodzi z serwisu Centrum Prawa Żywnościowego i Produktowego.
Źródło: Przeznaczanie produktu spożywczego na cele paszowe
