Serwis Ekologiczny

Ekologia głęboka jest współczesnym nurtem ekologicznej filozofii. Powstał on na początku lat 70-tych XX w. a jego inicjatorem był norweski filozof Arne Naess (1912-2009).Krytykował on konsumpcjonizm oraz antropocentryzm dominujący we współczesnej kulturze. Także narbardziej rozpowszechniony model ochrony środowiska uznał on za antropocentryczny i niewystarczający. Ten model został określony jako „płytka ekologia”.

Zasady ekologii głębokiej zostały sformułowane przez Arne Naessa oraz Johna Muira i Georgea Sessionsa. Są to (za: Pracownią na Rzecz Wszystkich Istot):

1. Pomyślność oraz rozwój ludzkiego i pozaludzkiego życia na Ziemi są wartościami same w sobie (wartościami immanentnymi, przyrodzonymi) niezależnie od użyteczności pozaludzkich form życia dla człowieka.
2. Bogactwo i różnorodność form życia przyczyniają się do urzeczywistnienia tych wartości i same w sobie są wartościami.
3. Ludzie nie mają prawa ograniczania tego bogactwa i różnorodności, chyba że chodzi o zaspokojenie ich żywotnych, istotnych potrzeb.
4. Rozwój pozaludzkich form życia wymaga zahamowania wzrostu liczebności populacji ludzkiej. Rozkwit życia i kultury człowieka daje się pogodzić z takim obniżeniem.
5. Oddziaływanie człowieka na inne formy życia jest obecnie zbyt duże, a sytuacja ta gwałtownie się pogarsza.
6. Wymaga to poważnych zmian, szczególnie ekonomicznych, technologicznych i ideologicznych. Nowa sytuacja będzie całkowicie odmienna od obecnej.
7. W sferze ideologicznej chodzi przede wszystkim o ograniczenie wzrostu materialnego standardu życia na rzecz jakości życia. Wytworzy się głęboka świadomość różnicy miedzy tym, co ilościowo i jakościowo wielkie.
8. Ci, którzy zgadzają się z powyższymi założeniami, powinni czuć się zobowiązani do podjęcia pośrednich lub bezpośrednich działań na rzecz wprowadzenia w życie tych niezbędnych zmian.

Z kolei zasady ekologii płytkiej można by ująć następująco (za: Animals Rights Encyclopedia)

1. Wszystkie istoty na Ziemi mają wartość tylko ze względu na swa użyteczność dla ludzi.
2. Złożone organizmy (np. ludzie) są ważniejsi niż prostsze organizmy.

1. Ludzie powinni uzywać wszystkich dostępnych im zasobów dla zapewnienia materialnej i ekonomicznej prosperity.
2. Ludzka populacja może się zwiększać bez ograniczeń.
3. Rozwój techniczny rozwiaże wszystkie problemy (w tym kryzys ekologiczny)
4. Ludzkim społeczeństwem powinny rządzić zasady materializmu i konsumpcjonizmu.
5. Materialny standard życia powinien wzrastać.
6. Problemy środowiskowe należy zostawić do rozwiązania specjalistom

Zasady ekologii płytkiej nie są oczywiście przedstawieniem jakiegoś spójnego stanowiska ekofilozoficznego, które przeciwstawia się głębokiej ekologii. To raczej zestawienie milcząco przyjmowanych założeń, z którymi najbardziej rozpowszechniony, płytki model ochrony przyrody nie dyskutuje, bo uważa je za oczywiste. Efekty tego można zaobserwować: mimo deklarowania przez rzady państw, iż ochrona środowiska stanowi poważny problem i mimo podejmowania wielu działań, globalny kryzys ekologiczny stale się pogłębia. Metaforycznie rzecz ujmując zaleczane są (miejscowo) objawy, natomiast przyczyna choroby nie została dotąd usunięta.

Ekologia głęboka proponuje terapię radykalną – zmianę założeń rządzących naszym społeczeństwem, bo to w nich upatruje przyczyn kryzysu środowiskowego. Nie znaczy to, że działania podejmowane obecnie w celu ochrony środowiska, takie jak ustalanie i egzekwowanie norm zanieczyszczeń, recykling odpadów czy programy zalesień, są nieodpowiednie. Wręcz przeciwnie, są one potrzebne, ale nie wystarczające.